Διόρθωση ληξιαρχικής πράξης – Αλλαγή επωνύμου

Πώς γίνεται η αλλαγή επωνύμου; Μπορεί να αλλάξει το επίθετο του ένας ενήλικος; Ποια είναι η διαδικασία; Το παρακάτω ενημερωτικό άρθρο παρέχει βασικές απαντήσεις στα ανωτέρω ερωτήματα:

Τι είδους σφάλματα εντοπίζονται σε μια ληξιαρχική πράξη;

Στο άρθρο 13 του Νόμου 344/1976, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει με το άρθρο 28 του Νόμου 4674/2020, καθορίζονται τα σφάλματα που μπορούν να συναντηθούν σε μία ληξιαρχική πράξη και ο τρόπος διόρθωσης αυτών.  Συγκεκριμένα, ο νόμος διακρίνει τριών ειδών σφάλματα, η διάκριση των οποίων γίνεται με βάση τη διαδικασία διόρθωσής τους:

• Αυτά τα οποία διορθώνονται με τελεσίδικη δικαστική απόφαση.
• Αυτά τα οποία διορθώνονται με άδεια του Εισαγγελέα Πρωτοδικών ή, όπου δεν εδρεύει Εισαγγελέας, του Ειρηνοδίκη. Τα σφάλματα αυτά είναι όσα δεν αφορούν στον τόπο, ημέρα, μήνα, έτος και ώρα τέλεσης του γεγονότος που βεβαιώνεται στη ληξιαρχική πράξη και υπό την προϋπόθεση ότι δεν οφείλονται σε δόλο των συμπραξάντων την πράξη.
• Αυτά των οποίων η διόρθωση μπορεί να γίνει από τον ίδιο το ληξίαρχο, χωρίς προηγούμενη άδεια από τον Εισαγγελέα ή δικαστική απόφαση. Τα σφάλματα αυτά έχουν συμβεί εκ παραδρομής και η διόρθωσή τους μπορεί να γίνει μετά από έρευνα του ίδιου του ληξίαρχου και εξακρίβωση των πραγματικών στοιχείων. Τέτοιου είδους σφάλματα αφορούν στον τονισμό, τους γραμματικούς και φθογγολογικούς κανόνες, ή λάθη εκ παραδρομής που προκύπτουν κατόπιν σύγκρισης με το αρχείο του Ληξιαρχείου.

Με ποια διαδικασία διορθώνονται τα σφάλματα για τα οποία ο νόμος απαιτεί δικαστική απόφαση;

Σύμφωνα με το άρθρο 782 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, “Όταν ο νόμος απαιτεί δικαστική απόφαση για να βεβαιωθεί ένα γεγονός με το σκοπό να συνταχθεί ληξιαρχική πράξη, η απόφαση εκδίδεται με αίτηση όποιου έχει έννομο συμφέρον ή του εισαγγελέα από το ειρηνοδικείο της περιφέρειας του ληξιάρχου ο οποίος θα συντάξει τη ληξιαρχική πράξη”.

Ειδικότερα, η δικαστική απόφαση που διορθώνει μία ληξιαρχική πράξη εκδίδεται με τη διαδικασία της εκουσίας διαδικασίας από το Ειρηνοδικείο στην τοπική αρμοδιότητα του οποίου βρίσκεται το ληξιαρχείο στο οποίο έχει καταχωρισθεί η ληξιαρχική πράξη της οποίας ζητείται η διόρθωση ή συμπλήρωση.

Η τοπική αρμοδιότητα είναι αποκλειστική, ωστόσο νομολογιακά έχει κριθεί ότι η αίτηση μπορεί να κατατεθεί και στο Ειρηνοδικείο του τόπου κατοικίας του αιτούντος, εφόσον λόγω των τοπικών του συνθηκών είναι σε θέση να παρέχει ταχύτερη, αποτελεσματικότερη και ασφαλέστερη έννομη προστασία.

Ποιες είναι οι προϋποθέσεις για τη βασιμότητα της διόρθωσης μιας ληξιαρχικής πράξης;

Για την βασιμότητα της αίτησης κατά πάγια νομολογία θα πρέπει η εσφαλμένη αναγραφή να οφείλεται σε ενέργεια εκ παραδρομής, είτε του Ληξιάρχου είτε του ατόμου που προέβη στη δήλωση του γεγονότος. Τέτοιου είδους σφάλματα τα οποία έχουν αντιμετωπιστεί από τα ελληνικά δικαστήρια είναι η λανθασμένη αναγραφή του ονόματος ενός γονέα στη ληξιαρχική πράξη γέννησης ενός ατόμου.

Τι γίνεται εάν θέλω να αλλάξω το όνομα, το επώνυμο  – επίθετο μου ως ενήλικος; 

Μία αρκετά συνηθισμένη περίπτωση αιτούμενης διόρθωσης ληξιαρχικής πράξης είναι αυτή της αλλαγής ή συμπλήρωσης του κυρίου ονόματος στην ληξιαρχική πράξη γέννησης ενός ατόμου. Όπως έχει κριθεί πολλάκις, η εν λόγω διόρθωση μπορεί να μην οφείλεται σε εκ παραδρομής σφάλμα κατά την αρχική δήλωση, αλλά να δικαιολογείται από σπουδαίο λόγο, ο οποίος σχετίζεται με το Συνταγματικό δικαίωμα για ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητάς του ανθρώπου. Σπουδαίος λόγος δε είναι αυτός ο οποίος επιβάλλει την αλλαγή ονόματος για την ασφάλεια των συναλλαγών ή εφόσον το υπάρχον όνομα έχει δημιουργήσει αρνητικές συνέπειες στο άτομο.

Για να γίνουν τα παραπάνω πιο κατανοητά, παραθέτουμε μια ενδεικτική περιπτωσιολογία συντελεσμένων διορθώσεων-συμπληρώσεων κυρίου ονόματος στη ληξιαρχική πράξη γέννησης ενός ατόμου:

• Συμπλήρωση δεύτερου κυρίου ονόματος λόγω “τάματος” των γονέων σε Άγιο.
• Αλλαγή κυρίου ονόματος επειδή το νέο όνομα χρησιμοποιείται και έχει καθιερωθεί στην κοινωνική ζωή του ατόμου και στις καθημερινές συναλλαγές του.
• Αλλαγή κυρίου ονόματος, λόγω αλλαγής θρησκεύματος.
• Αλλαγή κυρίου ονόματος καθώς το προηγούμενο όνομα δεν ήταν εύηχο.

Ως προς την αλλαγή επωνύμου (επιθέτου), αυτή μπορεί να είναι αποτέλεσμα ψυχικών αιτιώνπου προκαλούν δυσφορία στην κοινωνική του ατόμου ή άλλων παραγόντων που δυσχεραίνουν την ζωή του ατόμου και ως εκ τούτου χρειάζεται η προστασία του δικαιώματος της προσωπικότητας του. Τέτοιες περιπτώσεις μπορεί να είναι η σύνδεση του επωνύμου με ιδιαίτερα κακή φήμη (π.χ. λόγω εγκληματικής δράσης ατόμου με ίδιο επίθετο), λόγω περιφρόνησης που αυτό προκαλεί ή ακόμα και λόγω συναισθηματικής απομάκρυνσης με τον γονέα και επιθυμίας να αποκτήσει διαφορετικό επώνυμο. Ως εκ τούτου δεν αποκλείεται η αλλαγή επωνύμου για ψυχολογικούς λόγους, πλην όμως καθώς πρόκειται για ζήτημα που αφορά τη δημόσια τάξη και τη σχέση ατόμου – κράτους και χρειάζεται κάθε περίπτωση προσοχή ώστε να εξεταστεί κατά πόσο βάσιμο είναι το αίτημα και πιθανολογείται η ευδοκίμηση του.