Ποιές είναι οι προϋποθέσεις για έγκυρη απόλυση εργαζομένου;
Για να είναι έγκυρη η απόλυση εργαζομένου με σύμβαση εργασίας αορίστου χρόνου, απαιτείται:
- η έγγραφη καταγγελία της σύμβασης (συνηθέστερα πρόκειται για το έντυπο Ε6)
- η υπογραφή αυτής από τον εργοδότη και τον εργαζόμενο (ή η επίδοση της αν ο εργαζόμενος αρνείται να την υπογράψει),
- η καταβολή της νόμιμης αποζημίωσης και
- η καταχώρηση της απασχόλησης του απολυόμενου στα τηρούμενα για τον ΕΦΚΑ μισθολόγια και η ασφάλισή του.
Σημειώνεται ότι βάσει των ανωτέρω, η προφορική απόλυση εργαζομένου είναι άκυρη.
Ποιά είναι η αποζημίωση απόλυσης με προειδοποίηση και ποια χωρίς;
Βάσει της νομοθεσίας, εργοδότης υποχρεούται να καταβάλλει ολόκληρη την προβλεπόμενη αποζημίωση αν απολύσει έναν εργαζόμενο χωρίς προειδοποίηση, ενώ οφείλει το 1/2 της προβλεπόμενης αποζημίωσης αν έχει προειδοποιήσει σε έγκαιρο χρόνο.
Ως προς το πότε πρέπει να γίνει η προειδοποίηση ακολουθεί ο κάτωθι πίνακας:
| ΧΡΟΝΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ | ΧΡΟΝΟΣ ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΣΗ |
| 12 μήνες – 2 χρόνια | 1 μήνα |
| 2 – 5 χρόνια | 2 μήνες |
| 5 – 10 χρόνια | 3 μήνες |
| 10 χρόνια και άνω | 4 μήνες |
Ποια είναι η αποζημίωση σε απόλυση στον ιδιωτικό τομέα;
Ο εργαζόμενος στον οποίο έγινε καταγγελία της σύμβασης εργασίας αορίστου χρόνου δικαιούται αποζημίωση βάσει του χρόνου που εργαζόταν ως τότε στον εργοδότη αυτή. Ο χρόνος αυτός θα πρέπει να έχει συμπληρωθεί ολόκληρος για να μετρηθεί.
Ο πίνακας υπολογισμού αποζημίωσης απόλυσης για τους υπαλλήλους είναι ο εξής [από 1/1/2022 καταργείται η διάκριση μεταξύ εργατοτεχνικών και υπαλλήλων]:
| Χρόνος εργασίας | Ποσό αποζημιώσεως |
| 1 έως 2 έτη | 2 μηνών |
| 2 έως 4 έτη | 2 μηνών |
| 4 έως 5 έτη | 3 μηνών |
| 5 έως 6 έτη | 3 μηνών |
| 6 έως 8 έτη | 4 μηνών |
| 8 έως 10 έτη | 5 μηνών |
| 10 έτη | 6 μηνών |
| 11 έτη | 7 μηνών |
| 12 έτη | 8 μηνών |
| 13 έτη | 9 μηνών |
| 14 έτη | 10 μηνών |
| 15 έτη | 11 μηνών |
| 16 έτη | 12 μηνών |
Πότε η απόλυση είναι παράνομη/καταχρηστική;
Με βάση την νομολογία, μια απόλυση είναι καταχρηστική, και κατ’ επέκταση μπορεί να ακυρωθεί, αν υπερβαίνει τα όρια της καλής πίστης και ασκείται καταχρηστικά. Παραδείγματα καταχρηστικής απόλυσης είναι:
- όταν αυτή γίνεται για λόγους εμπάθειας ή εκδίκησης ή δυσμενών διακρίσεων (φύλο, φυλή κλπ)
- όταν ο εργαζόμενος διεκδικεί νόμιμα δικαιώματα (π.χ. είναι άκυρη η απόλυση εξαιτίας καταγγελίας στην Επιθεώρηση Εργασίας),
- λόγω της συνδικαλιστικής δράση,
- έχει κριθεί επίσης καταχρηστική η απόλυση όταν μπορεί να γίνεται με πρόσχημα οικονομικούς λόγους ή υφίστανται ευνοϊκότερες για τον εργαζόμενο δυνατότητες επιβίωσης της επιχείρησης, χωρίς την απόλυση του.
Ο νόμος 4808/2021 εισήγαγε επίσης αναλυτική κωδικοποίηση περιπτώσεων άκυρων απολύσεων.
Να σημειωθεί ότι στην πλειοψηφία των περιπτώσεων άκυρης απόλυσης, το βάρος απόδειξης ανήκει στον εργοδότη, ο οποίος θα πρέπει να αποδείξει ότι η απόλυση είναι έγκυρη και όχι στον εργαζόμενο, ο οποίος αρκεί να προσφέρει περιστατικά ως προς την πιθανολόγηση του παράνομου λόγου απόλυσης που επικαλείται.
Ποιές κατηγορίες εργαζομένων δεν μπορούν να απολυθούν;
Στη νομοθεσία προβλέπονται ειδικές περιπτώσεις εργαζομένων, η απόλυση των οποίων έρχεται σε αντίθεση με τον νόμο. Ενδεικτικά, απαγορεύεται η απόλυση:
- εγκύου γυναίκας κατά την εγκυμοσύνη και 18 μήνες έπειτα
- μελών διοίκησης συνδικαλιστικής οργάνωσης
- εργαζόμενου, ο οποίος καλείται στον στρατό
Μπορεί ο εργαζόμενος να ζητήσει την ακύρωση της απόλυσης του, αν έχει υπογράψει το σχετικό χαρτί της απόλυσης;
Κατά κανόνα, όταν οι εργοδότες απολύουν έναν εργαζόμενο, του θέτουν να υπογράψει έγγραφο ότι αποδέχεται την απόλυση του, στο οποίο πολλές φορές μπορεί να αναγράφονται δυσχερείς για τον εργαζόμενο όροι, όπως ότι είναι υπαίτιος για αυτήν ή ότι την αποδέχεται ανεπιφύλακτα κλπ. Η υπογραφή ενός τέτοιου εντύπου από τον εργαζόμενο δεν εμποδίζει κατ’ αρχήν, τη δυνατότητα του να διεκδικήσει την ακύρωση της απόλυσης, αν και προκαλεί δυσκολίες στην απόδειξη αυτής.
Σε περίπτωση όμως που η απόλυση του είναι καταχρηστική, δεν θα πρέπει ο εργαζόμενος να αποθαρρυνθεί από το να διεκδικήσει το δικαίωμα να ακυρώσει την παράνομη απόλυσης , ακόμα και αν τυχόν έχει υπογράψει σχετικό έντυπο, αφού μπορεί, ανάλογα με την περίπτωση, να έχει ισχυρές πιθανότητες να αποδείξει την καταχρηστικότητα της απόλυσης, παρά την υπόγραφη ενός τέτοιου εγγράφου (η οποία μπορεί να ήταν αποτέλεσμα εκφοβισμού ή απειλής).
Ο Άρειος Πάγος με πρόσφατη του απόφαση έκρινε ότι η δήλωση του μισθωτού προς τον εργοδότη ότι εισέπραξε την αποζημίωση απολύσεως και δεν διατηρεί αξιώσεις κατ’ αυτού, αν συνοδεύεται με δήλωση επιφυλάξεως, δεν σημαίνει ότι ο μισθωτός παραιτήθηκε από το δικαίωμα επικλήσεως της ακυρότητας της απολύσεως, διότι η επιφύλαξη υποδηλώνει ότι αυτός δεν αποκλείει την άσκηση του δικαιώματος αυτού εντός της τρίμηνης προθεσμίας.
Ακόμα περισσότερο, έκρινε ότι το ίδιο ισχύει ως προς τη δήλωση του μισθωτού ότι εισέπραξε την αποζημίωση απολύσεως, αν δεν συνοδεύεται με δήλωση επιφυλάξεως και εφόσον ο μισθωτός προσέβαλε εμπροθέσμως με αγωγή την ακυρότητα της απολύσεως ή εισέπραξε την αποζημίωση για να αντιμετωπίσει επείγουσες ανάγκες του ίδιου ή της οικογένειάς του.
Αλλά και αν δεν συντρέχουν οι τελευταίες προϋποθέσεις, το γεγονός ότι ο μισθωτός εισέπραξε την αποζημίωση απολύσεως χωρίς να διατυπώσει αμέσως επιφύλαξη δεν υποδηλώνει παραίτησή του από την επίκληση της ακυρότητας της απολύσεως.
Σε κάθε περίπτωσηη υπογραφή του εγγράφου της απόλυσης θα πρέπει να γίνεται πολύ προσεχτικά και αφού ο εργαζόμενος έχει συμβουλευτεί έναν δικηγόρο. Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να τονιστεί ότι η μη υπογραφή του εγγράφου αυτού από τον εργαζόμενο δεν παράγει κανένα πρόβλημα για τα συμφέροντα του ούτε οποιαδήποτε κύρωση.
Πότε ο εργοδότης απαλλάσσεται από την υποχρέωση καταβολής αποζημίωσης;
Ο εργοδότης δεν έχει υποχρέωση να καταβάλει αποζημίωση στις εξής περιπτώσεις:
- σε εργαζόμενο με σύμβαση εργασίας ορισμένου χρόνου και λήξει η σύμβαση,
- σε εργαζόμενο με σύμβαση εργασίας αορίστου χρόνου και δεν έχει συμπληρώσει 12 μήνες,
- σε εργαζόμενο που αποχωρεί οικειοθελώς,
- σε αντισυμβατική συμπεριφορά του εργαζομένου,
- σε περίπτωση υποβολής μήνυσης κατά του εργαζομένου
Ποία είναι τα δικαιώματα μου σε τυχόν άκυρη απόλυση μου;
1. Σε περίπτωση που η απόλυση σας είναι άκυρη, τότε μπορείτε να καταγγείλετε αυτήν και να ζητήσετε από τα αρμόδια Δικαστήρια την ακύρωση της και την επαναπρόσληψη σας.
2. Παράλληλα δικαιούστε να ζητήσετε και να λάβετε τους μισθούς που σας οφείλονται για όλο το χρονικό διάστημα που ο εργοδότης δεν σας απασχολούσε παράνομα (μισθοί υπηρημερίας) και τα αντίστοιχα δώρα και επιδόματα.
3. Τέλος, αν οι γενικότερες συνθήκες της άκυρης απόλυσης σας, προσβάλλουν εσάς και την προσωπικότητα σας, έχετε δικαίωμα και σε αποζημίωση ηθικής βλάβης.
Πρέπει να σημειωθεί ότι η λήψη της αποζημίωσης απόλυσης δεν εμποδίζει τη δυνατότητα σας να προσφύγετε στα Δικαστήρια για την ακύρωση της.
Απολύθηκα, αλλά δεν έλαβα αποζημίωση απόλυσης. Τι ισχύει στην περίπτωση αυτή;
Αν ο εργαζόμενος δεν λάβει τη νόμιμη αποζημίωση κατά την διάρκεια της καταγγελίας της σύμβασης εργασίας του, τότε η απόλυση του είναι άκυρη. Ο εργαζόμενος μπορεί είτε να αποδεχτεί την άκυρη απόλυση του και να διεκδικήσει την άκυρη απόλυση του, είτε να διεκδικήσει την ακυρότητα αυτής και την επιστροφή του στην εργασία.
Να σημειωθεί ότι αν σε δεύτερο χρόνο ο εργοδότης καταβάλει την αποζημίωση της απόλυσης, τότε θεωρείται ότι η απόλυση έλαβε χώρα κατά την καταβολή της αποζημίωσης και ως τότε ο εργοδότης είναι υπερήμερος οφείλοντας τους σχετικούς μισθούς.
Τι είναι η έξτρα (πρόσθετη) αποζημίωση απόλυσης που προβλέπει ο νέος νόμος για τα εργασιακά;
Με το νέο νόμο 4808/2021, προστίθεται η δυνατότητα για απολύσεις οι οποίες δεν εντάσσονται σε ορισμένες κατηγορίες λόγων απόλυσης που τίθενται αναλυτικά (απόλυση εγκύου, εξαιτίας δυσμενών διακρίσεων και άλλες), οι εργοδότες να καταβάλουν πρόσθετη (έξτρα) αποζημίωση. Με αυτόν τον τρόπο μπορεί να διατηρηθεί το κύρος της απόλυσης (η οποία κανονικά θα έπρεπε να ακυρωθεί από τα Δικαστήρια και ο εργαζόμενος να επιστρέψει στην εργασία του). Η στόχευση της διάταξης αυτής είναι να δοθεί η δυνατότητα στους εργοδότες να απολύουν εργαζόμενους εξαιτίας οικονομοτεχνικών λόγων, οι οποίοι θα μπορούσαν να κριθούν ως καταχρηστικοί, ενώ τώρα μπορούν να προβούν στις απολύσεις χωρίς κίνδυνο ανατροπής τους, καταβάλλοντας την πρόσθετη αποζημίωση.
Παράλληλα και οι εργαζόμενοι που έχουν απολυθεί καταχρηστικά, ανεξαρτήτως του ειδικότερου λόγου, μπορούν να διεκδικήσουν την πρόσθετη (έξτρα) αποζημίωση, υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα ζητήσουν ταυτόχρονα την ακύρωση της απόλυσης τους.
Το ύψος της πρόσθετης αποζημίωσης δεν μπορεί να είναι μικρότερη των τακτικών αποδοχών 3 μηνών και ούτε μεγαλύτερη του διπλάσιου της νόμιμης αποζηημίωσης, λόγω καταγγελίας.
Τι ισχύει σε περίπτωση απόλυσης εγκύου;
Για να γίνουν σαφέστερα τα ανωτέρω, ας δώσουμε ένα παράδειγμα: Αν μια έγκυος απολυθεί (ακόμα και αν δεν γνώριζε ούτε η ίδια κατά το χρόνο της απόλυσης της ότι είναι έγκυος) η απόλυση της είναι άκυρη. Ο εργοδότης δεν μπορεί να καταβάλει σε αυτήν πρόσθετη αποζημίωση ώστε να αποτρέψει την ακύρωση της απόλυσης και την επιστροφή της στην εργασία, αφού η συγκεκριμένη περίπτωση εξαιρείται από τη δυνατότητα αυτή.
Η έγκυος έχει τις εξής δυνατότητες: είτε να προβεί σε αγωγή για την ακύρωση της απόλυσης της, επιστροφή της στην εργασία και πληρωμή των μισθών που δεν έλαβε ενώ ήταν παρανόμως απολυμένη, είτε αν δεν επιθυμεί να εργαστεί στον εργοδότη αυτό να διεκδικήσει την επιδίκαση πρόσθετης αποζημίωσης.
Πόσο χρόνο έχω για να διεκδικήσω την ακύρωση της απόλυσης μου και πόσο χρόνο έχω για διεκδίκηση της νόμιμης αποζημίωση απόλυσης;
Σε περίπτωση που έχετε απολυθεί κατά παράβαση του νόμου, έχετε 3 μήνες περιθώριο ώστε να προσφύγετε στη Δικαιοσύνη για την ακύρωση της απόλυσης και 6 μήνες για να διεκδικήσει την αποζημίωση που δεν έλαβε για την απόλυση του.
Τι γίνεται αν ο εργοδότης με απολύσει, ενώ μου έχει υποβάλει πριν μήνυση;
Στην περίπτωση αυτή ο εργοδότης μπορεί να καταγγείλει την σύμβαση εργασίας χωρίς προειδοποίηση και να απαλλαγεί από την καταβολή αποζημιώσεως απόλυσης (υπό την προϋπόθεση ότι πρόκειται για μήνυση προσωπικά κατά του εργαζόμενου και όχι κατ’ αγνώστων δραστών). Επίσης, θα πρέπει να πρόκειται για επίσημη έγκληση (μήνυση) και όχι για προφορική καταγγελία και να ορίζονται με ακρίβεια τα αδικήματα για τα οποία σας κατηγορεί.
Σε περίπτωση που η υποβολή της μήνυσης είναι βασισμένη σε ψευδή γεγονότα και είναι κακόβουλη, τότε έχετε το δικαίωμα να ζητήσετε την ακύρωση της απόλυσης σας, μισθούς υπερημερίας και αποζημίωση για την προσβολή της προσωπικότητας σας.
