Στο άρθρο 303 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας προβλέπεται ο θεσμός της ποινικής διαπραγμάτευσης. Ειδικότερα, στις περιπτώσεις των αυτεπαγγέλτως διωκομένων εγκλημάτων, εξαιρουμένων των κακουργημάτων:
α) που απειλούνται και με ποινή ισόβιας κάθειρξης και
β) που προβλέπονται στο άρθρο 187Α ΠΚ και στο δέκατο ένατο κεφάλαιο του ΠΚ,
ο κατηγορούμενος δικαιούται μέχρι την τυπική περάτωση της κύριας ανάκρισης ή της προανάκρισης να ζητήσει εγγράφως ο ίδιος ή διά του συνηγόρου του την έναρξη της διαδικασίας ποινικής διαπραγμάτευσης, αντικείμενο της οποίας μπορεί να είναι μόνο η επιβλητέα κύρια ή παρεπόμενη ποινή
Ποιος μπορεί να ζητήσει την έναρξη της διαδικασίας;
Όπως προκύπτει από το ανωτέρω άρθρο η πρωτοβουλία κίνησης ανατίθεται στον κατηγορούμενο, ο οποίος μπορεί ο ίδιος ή διά του συνηγόρου του να ζητήσει εγγράφως αυτήν.
Επί της διαδικασίας
Μετά την υποβολή της αίτησης από τον κατηγορούμενο η δικογραφία διαβιβάζεται επί μεν των πλημμελημάτων στον εισαγγελέα πλημμελειοδικών επί δε των κακουργημάτων στον εισαγγελέα εφετών, οι οποίοι οφείλουν να κρίνουν αν η συγκεκριμένη ποινική υπόθεση είναι, λαμβανομένων υπόψη των περιστάσεων τέλεσης της πράξης και της προσωπικότητας του κατηγορουμένου, κατάλληλη προς διαπραγμάτευση
Ο κατηγορούμενος, αφού λάβει γνώση των στοιχείων της δικογραφίας, αν συμφωνήσει με τον εισαγγελέα την επιβλητέα ποινή, συντάσσεται πρακτικό διαπραγμάτευσης, που υπογράφεται από τον εισαγγελέα και από τον κατηγορούμενο και τον παριστάμενο συνήγορό του, το οποίο (πρακτικό) περιέχει την ομολογία του κατηγορουμένου για την πράξη για την οποία κατηγορείται, την συμφωνηθείσα ποινή καθώς και τον τρόπο έκτισής της, ενώ αν δεν επιτευχθεί συμφωνία μεταξύ του εισαγγελέα και του κατηγορουμένου, η ποινική διαδικασία συνεχίζεται κανονικά. Η γραπτή αίτηση του κατηγορουμένου θεωρείται ως ουδέποτε υποβληθείσα, καταστρέφεται με το οικείο υλικό και τυχόν αντίγραφά της δεν λαμβάνονται υπόψη σε κανένα στάδιο της δίκης και σε καμία άλλη διαδικασία.
Επί της επιβλητέας ποινής
Η προτεινόμενη από τον εισαγγελέα ποινή, καθορίζεται με κριτήρια την απαξία της πράξης, τις συνθήκες τέλεσης αυτής,, την προσωπικότητα, το βαθμό υπαιτιότητας και τους οικονομικούς όρους του κατηγορουμένου. Η ποινή που μπορεί να συμφωνηθεί μεταξύ Εισαγγελέα και Κατηγορούμενου δεν μπορεί να υπερβεί τα πέντε έτη φυλάκισης για τα κακουργήματα που τιμωρούνται με κάθειρξη μέχρι δέκα έτη, τα επτά έτη στα κακουργήματα που τιμωρούνται με κάθειρξη άνω των δέκα ετών και τα δύο έτη στα πλημμελήματα, ούτε μπορεί να είναι μικρότερη των δύο ετών στα κακουργήματα που τιμωρούνται με πρόσκαιρη κάθειρξη. Για την εκτέλεση της ως άνω ποινής εφαρμόζονται οι διατάξεις για την αναστολή της ποινής και τη μετατροπή αυτής σε παροχή κοινωφελούς εργασίας. Σημειωτέον ότι ορίζεται υποχρεωτικά στο πρακτικό διαπραγμάτευσης πληρεξούσιος δικηγόρος και αντίκλητος του κατηγορουμένου, για να τον εκπροσωπήσει στο δικαστήριο που θ’ ακολουθήσει
Ποινική Συνδιαλλαγή
Στο άρθρο 301 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας προβλέπεται ο θεσμός της ποινικής διαπραγμάτευσης. Ειδικότερα, οι ρυθμίσεις του άρθρου αυτού εφαρμόζονται στα κακουργήματα: α) που προβλέπονται στα άρθρα 216 παρ. 3 και 4 και 242 παρ. 3, 4 και 5 ΠΚ, β) που χωρίς βία ή απειλή στρέφονται κατά της ιδιοκτησίας και της περιουσίας και γ) που προβλέπονται στους νόμους 1599/1986, 2803/2000, 2960/2001, 4557/2018 και 4174/2013, ανεξάρτητα από την συνδρομή ή μη επιβαρυντικών περιστάσεων.
Επί της διαδικασίας
Μετά από αίτημα του κατηγορουμένου που υποβάλλεται μέχρι την τυπική περάτωση της ανάκρισης, στις περιπτώσεις που έχει ασκηθεί ποινική δίωξη για κακούργημα που αναφέρεται ανωτέρω, ο Εισαγγελέας καλεί τον κατηγορούμενο και τον παθόντα και, προκειμένου περί του δημοσίου τον οριζόμενο βάσει των κείμενων διατάξεων νόμιμο εκπρόσωπό του να εμφανισθούν ενώπιόν του, μετά ή δια των συνηγόρων τους, για συνδιαλλαγή και τάσσει προθεσμία 15 ημερών για την σύνταξη πρακτικού συνδιαλλαγής από τους διαδίκους. Στο πρακτικό αυτό θα περιέχεται η ομολογία του κατηγορουμένου για την πράξη για την οποία κατηγορείται και βεβαιώνεται η απόδοση του πράγματος ή η εντελής ικανοποίηση της ζημίας που αναφέρεται στην κατηγορία. Στην περίπτωση μη επίτευξης συμφωνίας η αίτηση του κατηγορουμένου θεωρείται ως μηδέποτε ασκηθείσα, καταστρέφεται με το οικείο υλικό και τυχόν αντίγραφά τους, ενώ δεν λαμβάνονται υπόψη σε κανένα στάδιο της δίκης και σε καμία άλλη διαδικασία.
Επί της επιβλητέας ποινής
Το δικαστήριο στο οποίο θα εισαχθεί η υπόθεση σε περίπτωση κατάληξης σε συμφνωία, εκτιμώντας τόσο το πρακτικό συνδιαλλαγής, όσο και τα λοιπά στοιχεία της δικογραφίας, εφαρμόζοντας τους κανόνες επιμέτρησης της ποινής, των άρθ. 79 επ. του ΠΚ, επιβάλει στον κατηγορούμενο ποινή, που δεν υπερβαίνει το ένα έτος φυλάκισης, ή τα δύο έτη φυλάκισης, εάν υπάρχουν επιβαρυντικές περιστάσεις. Σε περίπτωση συρροής εγκλημάτων εφαρμόζονται οι διατάξεις των άρθρων 94 επ. ΠΚ. Το δικαστήριο εξετάζει αυτεπαγγέλτως, χωρίς να δεσμεύεται από το πρακτικό συνδιαλλαγής, τους λόγους που αναφέρονται στο άρθρο 368 περ. β΄ και γ΄ ΚΠΔ και δικαιούται να μεταβάλει τον νομικό χαρακτηρισμό της πράξης προς όφελος του κατηγορουμένου. Η εκτέλεση της επιβληθείσας ποινής κατά τα ανωτέρω αναστέλλεται και μετατρέπεται σε παροχή κοινωφελούς εργασίας με τις προϋποθέσεις των άρθρων 99, 100 και 104Α ΠΚ., ενώ δικαστικά έξοδα δεν επιβάλλονται. Σημαντικό όμως είναι να σημειώσουμε στο παρόν σημείο ότι ο χαρακτήρας των πράξεων της παρ. 1 του ανωτέρω άρθρου, για τις οποίες έλαβε χώρα η ποινική συνδιαλλαγή, εξακολουθεί να παραμένει κακουργηματικός.
