Το ποινικό αδίκημα της μη καταβολής ασφαλιστικών εισφορών και η ποινική δίωξη για αυτό (ήτοι για χρέη στο ΙΚΑ) είναι μια από τις δυσάρεστες συνθήκες που μπορεί να βρεθεί αντιμέτωπος ένας επιχειρηματίας. Παρακάτω μπορείτε να ενημερωθείτε αξιόπιστα για το νομοθετικό πλαίσιο που διέπει τις ποινικές ευθύνες ως προς τις ασφαλιστικές εισφορές.
Ποια είναι τα αδικήματα εν σχέσει με τη μη καταβολή ασφαλιστικών εισφορών;
Κατά τη διάταξη του άρθρου 1 παρ. 1 του ΑΝ 86/1967, τιμωρείται με τις αναφερόμενες στη διάταξη αυτή ποινές όποιος υπέχει νόμιμη υποχρέωση καταβολής ασφαλιστικών εισφορών που βαρύνουν τον ίδιο (εργοδοτικών), ασχέτως ποσού, προς τους υπαγόμενους στο Υπουργείο Εργασίας πάσης φύσεως οργανισμούς κοινωνικής πολιτικής ή κοινωνικής ασφάλισης ή ειδικούς λογαριασμούς και δεν τις καταβάλλει στους οργανισμούς αυτούς εντός μηνός αφότου κατέστησαν απαιτητές.
Κατά δε την παρ. 2 του ίδιου άρθρου και νόμου τιμωρείται για υπεξαίρεση με τις αναφερόμενες στην εν λόγω διάταξη ποινές όποιος παρακρατεί ασφαλιστικές εισφορές των εργαζομένων σ’ αυτόν (εργατικές) με σκοπό απόδοσής τους στους κατά την παράγραφο 1 οργανισμούς και δεν καταβάλλει ή δεν αποδίδει αυτές στους οργανισμούς αυτούς εντός μηνός αφότου κατέστησαν απαιτητές.
Μέχρι πότε πρέπει να αποδοθούν οι εισφορές;
Τα εγκλήματα αυτά συντελούνται με την παράλειψη της εμπρόθεσμης καταβολής των εισφορών μέσα σε τριάντα ημέρες από το ημερολογιακό τέλος κάθε μήνα που παρασχέθηκε η εργασία.
Ποιο όριο πρέπει να υπερβαίνουν οι οφειλόμενες ασφαλιστικές εισφορές;
Με το άρθρο 30 ν.3904/2010 ορίστηκε ότι για την εφαρμογή της παραγράφου 1 του άρθρου 1 α.ν.86/1967 απαιτείται το ποσό των ασφαλιστικών εισφορών που βαρύνουν το υπόχρεο (εργοδοτικών) να υπερβαίνει τις 20.000 ευρώ και για την εφαρμογή της παραγράφου 2 του ιδίου άρθρου ως άνω α.ν.86/1967 το ποσό των ασφαλιστικών εισφορών που βαρύνουν τους εργαζόμενους και παρακρατούνται από τον εργοδότη να υπερβαίνει τις 10.000 ευρώ.
Κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 2 του ως άνω α.ν.86/1967, όπως αριθμήθηκε και προστέθηκε εκ νέου ως άρθρο 2 με το άρθρο 20 ν.2721/1999, το αξιόποινο της πράξης εξαλείφεται αν ο υπαίτιος εξόφλησε πλήρως τις βαρύνουσες αυτόν ασφαλιστικές εισφορές σε οποιοδήποτε στάδιο της δίκης.
Το όριο που διαμορφώθηκε σε 20.000 ευρώ για τις εργοδοτικές και σε 10.000 ευρώ για τις εργατικές εισφορές αναφέρεται στο συνολικό ποσό των κατά περίπτωση εισφορών, δηλαδή εργοδοτικών ή εργατικών, αφού πρόκειται για δύο αυτοτελή εγκλήματα, η αντικειμενική υπόσταση των οποίων συγκροτείται από διαφορετικά πραγματικά περιστατικά, επομένως αν το συνολικό οφειλόμενο ποσό των ασφαλιστικών εισφορών είναι μικρότερο των ανωτέρω ορίων που διαφοροποιούνται για τις εργοδοτικές και τις εργατικές με τη διάταξη του άρθρου 30 ν.3904/2010, δεν θεμελιώνεται αξιόποινη πράξη μη έγκαιρης καταβολής εργοδοτικών ή παρακρατήσεως εργατικών εισφορών.
Ποιος ευθύνεται ποινικά για την μη καταβολή ασφαλιστικών εισφορών;
Από τις διατάξεις του άρθρου 26 παρ. 1, 5 του α.ν. 1846/1951, όπως έχει τροποποιηθεί, προκύπτει ότι για την καταβολή των εισφορών των ασφαλισμένων, επί παρεχόντων εξαρτημένη εργασία, ευθύνεται ο εργοδότης, ο οποίος υποχρεούται κατά την πληρωμή των μισθών να παρακρατεί τα τμήματα των εισφορών που βαρύνουν τους ασφαλισμένους. Ως εργοδότης κατά τις ως άνω διατάξεις και το άρθρο 8 παρ. 5 του ίδιου α.ν. 1846/1951 νοείται ένα ή περισσότερα φυσικά ή νομικά πρόσωπα για λογαριασμό των οποίων προσφέρουν την εργασία τους τα υπαγόμενα στην ασφάλιση πρόσωπα. Κατά το άρθρο 16 του Κανονισμού Ασφαλίσεως ΙΚΑ ως χρόνος καταβολής των εισφορών ορίζεται το ημερολογιακό τέλος του μηνός εντός του οποίου παρασχέθηκε η εργασία ή υπηρεσία, ενώ κατά το άρθρο 26 παρ. 3 του α.ν. 1846/1951 ο υπόχρεος πρέπει, να καταβάλει τις εισφορές στο ΙΚΑ μέχρι το τέλος του επόμενου μήνα από το χρόνο που έχει ορισθεί. Όταν εργοδότης είναι ανώνυμη εταιρεία, υπόχρεος προς καταβολή των εισφορών είναι ο διευθύνων σύμβουλος, σύμφωνα με το άρθρο 4 παρ.4 ν.2556/1997, όπως αντικ. από το άρθρο 69 παρ.2 ν.2676/1999, σε συνδυασμό με το άρθρο 115 ν.2238/1994 (Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος).
Ομοίως κινείται και η ρύθμιση της παρ. 7 του άρθρου 1 του α.ν. 86/1967, όπως αυτή προστέθηκε με το άρθρο 25 παρ. 1 του ν. 4075/2012, σύμφωνα με την οποία ως αυτουργοί του εγκλήματος της μη απόδοσης ασφαλιστικών εισφορών θεωρούνται στις ημεδαπές ανώνυμες εταιρείες:
α) οι πρόεδροι των διοικητικών συμβουλίων, οι διευθύνοντες ή εντεταλμένοι ή συμπράττοντες σύμβουλοι, οι διοικητές, οι γενικοί διευθυντές ή διευθυντές και γενικά κάθε πρόσωπο εντεταλμένο είτε άμεσα από το νόμο είτε από ιδιωτική βούληση είτε με δικαστική απόφαση στη διοίκηση ή διαχείριση αυτών και
β) σε περίπτωση που ελλείπουν όλα τα παραπάνω πρόσωπα, ως αυτουργοί θεωρούνται τα μέλη των διοικητικών συμβουλίων των εταιρειών αυτών, εφόσον ασκούν πράγματι προσωρινά ή διαρκώς κάποιο από τα προαναφερόμενα καθήκοντα. Από τις διατάξεις αυτές συνάγεται ότι για ασφαλιστικές εισφορές που οφείλουν ανώνυμες εταιρείες και έχουν γεννηθεί μέχρι τις 11-4-2012 υπόχρεος για την καταβολή τους είναι μόνο ο διευθύνων σύμβουλος αυτών.
Μπορεί να υπάρξει αυτόφωρο για τα αδικήματα αυτά;
Με το Ν. 4038/2012 ορίζεται ότι η οφειλή ασφαλιστικών εισφορών άνω των 150.000,00€ αποτελεί διαρκές έγκλημα και ως εκ τούτου το αυτόφωρο είναι συνεχές.
